Γυναικεία γονιμότητα: Πώς να τη διατηρήσεις και να τη προφυλάξεις
Η Louise Brown το πρώτο παιδί από εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), γεννήθηκε εδώ και 40 χρόνια. Απο τότε η μέθοδος αυτή έχει εξαπλωθεί ευρέως ενώ σήμερα περίπου 6.5 εκατομμύρια ζώσες γεννήσεις έχουν προέλθει από εξωσωματική γονιμοποίηση (ESHRE focus on reproduction).
Σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρείται αυξητική τάση της ηλικίας πρώτης κυοφορίας και κατ’επέκταση η ανάγκη εξωσωματικής γονιμοποίησης αφού ως γνωστό μετά το 35 έτος η γονιμότητα μιας γυναίκας αρχίζει να φθίνει με ταχύ ρυθμό. (Human Reproduction. 2016 Jul:31 (7) 1390-6).
Η υπογονιμότητα χωρίζεται σε πρωτοπαθή (γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν έχουν γεννήσει ποτέ) και δευτεροπαθή (γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν γεννήσει τουλάχιστον ένα παιδί) και οι κύριες αιτίες περιλαμβάνουν
- Ηλικία γυναίκας (ποιότητα ωαρίων)
- Αντρικός παράγοντας (Τερατοσπερμία, Υψηλό κατακερματισμό DNA, Αζωοσπερμία κτλ)
- Σαλπιγγικός παράγοντας (Υδροσάλπιγγα, Στείρωση κτλ)
- Διαταραχές της ωορηξίας (π.χ Πολυκυστικές Ωοθήκες – PCOS)
- Παθήσεις της Μήτρας (Δίκερος μήτρα, Kαρδιόσχημη μήτρα, Σύνδρομο Ασερμαν, Πολύποδες, Ινομυώματα κτλ)
- Ανοσολογικοί παράγοντες (Ενδομητρίωση , Aυξημένα Natural Killer cells, NK)
- Ενδοκρινολογικές παθήσεις ( Υποθυρεοειδισμος, Υπερπρολακτιναιμία κτλ)
- Ιδιοπαθής (Δεν βρίσκεται αιτία)
Ως γνωστό η πρόληψη υπερέχει της θεραπείας και για αυτό το λόγο θα αναφερθώ στο κομμάτι αυτό πρώτα. Στο κομμάτι της υπογονιμότητας η πρόληψη χωρίζεται στην πρωτογενή και στην δευτερογενή.
Η πρώτη αφορά απλά μέτρα που θα αποτρέψουν μια γυναίκα να χρειαστεί θεραπεία για υπογονιμότητα (πχ εξωσωματική γονιμοποίηση – I V F κτλ). Η δευτερογενής πρόληψη αφορά μέτρα που θα αυξήσουν τις πιθανότητες μια θεραπεία υπογονιμότητας να είναι επιτυχής (π.χ. κρυοσυντήρηση εμβρύων/ωαρίων ή και ωοθηκικού ιστου).
H έννοια της πρωτογενούς πρόληψης ( Προφύλαξης γονιμότητας) είναι σχεδόν άγνωστη μέχρι σήμερα κατι που σίγουρα πρέπει να αλλάξει.
Πρωτογενής Πρόληψη
Μερικά απλά μέτρα προφύλαξης της γονιμότητας περιλαμβάνουν
- Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή, η λογική χρήση συμπληρωμάτων διατροφής (π.χ Φυλικού οξέος, Βιταμίνης D, ιχνοστοιχείων κτλ) καθώς και η αποφυγή παχυσαρκίας είναι σημαντική τόσο για την γενική υγεία της γυναίκας όσο και για τη διατήρηση της γονιμότητας.
- Χρήση προφυλακτικού προς αποφυγή τόσο ανεπιθύμητης κύησης όσο και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων όπως τα χλαμύδια που μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη στις σάλπιγγες, Χρόνια Πυελική φλεγμονή και κατά συνέπεια υπογονιμότητα.
- Αποφυγή αμβλώσεων ή αποξέσεων (πολύ συχνές στην Ελλάδα) οι οποίες ειδικά αν γίνονται χωρίς προσοχή μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη στο ενδομήτριο ή και συμφύσεις ( Σύνδρομο Ασερμαν) και κατά συνέπεια υπογονιμότητα.
- Οικογενειακός προγραμματισμός με στόχο το πρώτο παιδί να κυοφορείται ιδανικά πρίν την ηλικία των 30 ετών και σίγουρα πριν τα 35 έτη.
- Ορθή και επιστημονικά εμπεριστατωμένη ενημέρωση των γυναικών σχετικά με την βέλτιστη ηλικία κυοφορίας καθώς και πότε να στραφεί στον ειδικό.
Δευτερογενής Πρόληψη
Οταν η πρόληψη δεν είναι πια επιλογή τότε αποκτά νόημα ο όρος διατήρηση γονιμότητας.
Παρακάτω Θα αναφερθώ στη διατήρηση γονιμότητας για κοινωνικούς λόγους μόνο. Σε αυτή τη κατηγορία συμπεριλαμβάνονται γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που για πλειάδα λόγων δε είναι σε θέση να κυοφορήσουν άμεσα.π.χ Αδυναμία ανεύρευσης κατάλληλου συντρόφου, επαγγελματικοί λόγοι, πρωταθλητισμός κτλ.
To ASRM (American Society for Reproductive Medicine) και η SARM (Society for Assisted Reproductive Technology) ανακοίνωσαν επίσημα το 2013 ότι η κρυοσυντήρηση ωαρίων δεν θεωρείτε πλεόν πειραματική μέθοδος. Αυτό σηματοδότησε την εξάπλωση της μεθόδου στο ευρύτερο κοινό.
Η διαδικασία της κρυοσυντήρησης ωαριών περιλαμβάνει ένα κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, ωοληψία και ακολούθως την κατάψυξη των ωαρίων με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification). Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 500 ζώσες γεννήσεις από κρυοσυντήρηση ωαρίων. (Fertil Steril. 2010 Feb;93(2):391-6.)
Η πιο σημαντική παράμετρος που επηρεάζει την επιτυχία της μεθόδου είναι η ηλικία της γυναίκας κατά τη στιγμή της κρυοσυντήρησης. Με βάση τη βιβλιογραφία τα κάλυτερα αποτελέσματα της μεθόδου αφορούν γυναίκες κάτω των 35 ετών ενώ το όφελος είναι μικρό σε γυναίκες κάτω των 30 ετών σε σχέση με τη «στάση αναμονής» αφού οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες θα συλλάβουν φυσιολογικά. (Fertil Steril. 2015 June ; 103(6): 1551–1556).
Με βάση μια πρόσφατη μεγάλη μελέτη που δημοσιέυτηκε στο περιοδικό Fertility Sterility to 2013, ο ειδικός στη διατήρηση γονιμότητας μπορεί πλέον να ενημερώσει την ενδιαφερόμενη γυναίκα σχετικά με την πιθανότητα ζώσας γέννησης ανάλογα με τον αριθμό ωαρίων που θα καταψύχει και την ηλικία της (Fertil Steril. 2013 Aug;100(2):492-9)
Λόγω της αναμενόμενης και φυσιολογικής ελλάτωσης της γυναικείας γονιμότητας μετά τα 37-38 έτη η κρυοσυντήρηση ωαρίων θα πρέπει να προσφέρεται με φειδώ και ύστερα από εξατομικευμένη ενημέρωση σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Μια εναλλακτική θα μπορούσε να είναι η απόπειρα κρυοσυντήρησης εμβρύων που θα προκύψουν απο γονιμοποίηση με σπερμα δότη, αν κάτι τέτοιο είναι αποδεκτό από τη γυναίκα βεβαίως.
Σε κάθε περίπτωση αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές ότι η κρυοσυντήρηση ωαρίων δε θα πρέπει αν αντικαταστήσει τον κλασσικό οικογενειακό προγραμματισμό. Η κάθε γυναίκα είναι μοναδική και έτσι η εξατομικευμένη αντιμετώπιση της από κάποιον ειδικό στον τομέα της διατηρησης γονιμότητας θα της δώσει την ευκαιρία να αποφασίσει για το μέλλον της.
Η ορθή (Evidence Based), έγκαιρη και ανιδιοτελής ενημέρωση του γυναικείου πληθυσμού πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι ένα δυνατό «όπλο» στην καταπολέμηση της υπογονιμότητας ένω σε πολλές περιπτώσεις μπορέι να «γλιτώσει» μια γυναίκα από πολυδάπανες και ψυχοφθόρες διαδικασίες όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση.
Δημοσίευση: https://singleparent.gr/