Με τον όρο εξωσωματική γονιμοποίηση ή υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (IVF) περιγράφεται η ιατρική διαδικασία κατά την οποία το ωάριο γονιμοποιείται από το σπερματοζωάριο στο εργαστήριο (in vitro). Όλη η διαδικασία περιλαμβάνει την φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών και την εξαγωγή των ωαρίων ώστε να γονιμοποιηθούν σε υγρό στο εργαστήριο. Το γονιμοποιημένο ωάριο (zygote) μεταφέρεται στην μήτρα μετά από 2-6 ημέρες στοχεύοντας στην εγκυμοσύνη.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση χρησιμοποιείται σε γυναίκες με υπογονιμότητα, σε στείρες γυναίκες ή για την παρένθετη κύηση.
Η γονιμοποίηση in vitro (IVF) είναι η πιο κοινή μορφή των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υπογονιμότητας και βοηθούν στη σύλληψη. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με εξωσωματική γονιμοποίηση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα πρωτόκολλα για τη διέγερση των ωοθηκών και τη δημιουργία πολλαπλών ωοθυλακίων αντί για ένα μόνο που συμβαίνει κατά τη διάρκεια ενός φυσικού εμμηνορροϊκού κύκλου.
Η διέγερση των ωοθηκών παρακολουθείται μέσω υπερηχογραφημάτων και όταν ο αριθμός και το μέγεθος των ωοθυλακίων επιτρέπει, τα ωοκύτταρα (αυγά) συλλέγονται από τις ωοθήκες κατά τη διαδικασία που ονομάζεται ωοληψία. Τα ωοκύτταρα γονιμοποιούνται έπειτα με το σπέρμα μέσω IVF, ICSI ή IMSI.
Στη συνέχεια τα γονιμοποιημένα αυγά (έμβρυα) καλλιεργούνται στο εργαστήριο και μεταφέρονται στη μήτρα 2, 3 ή 5 ημέρες αργότερα. Ένας κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης διαρκεί περίπου δύο εβδομάδες και είναι η πιο αποτελεσματική μορφή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η διαδικασία μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας το το σπέρμα του άντρα και τα ωοκύτταρα (αυγά) της γυναίκας που κάνουν τη θεραπεία ή μπορεί να περιλαμβάνει ωοκύτταρα, σπέρμα ή έμβρυα από έναν ανώνυμο δότη.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση προσφέρεται συχνά ως πρωταρχική θεραπεία για τη στειρότητα στις γυναίκες γύρω ή μετά την ηλικία των 40 ετών χωρίς άλλους παράγοντες στειρότητας (ανεξήγητη / ηλικιακή στειρότητα) λόγω των υψηλότερων ποσοστών επιτυχίας σε σύγκριση με άλλες τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Ωστόσο, η εξωσωματική γονιμοποίηση ενδείκνυται όταν υπάρχουν ορισμένες ιατρικές παθήσεις. Μπορεί να είναι η μόνη ή βέλτιστη επιλογή σε περιπτώσεις:
- Βλάβη ή απόφραξη σαλπίγγων ή ιστορικό στείρωσης
- Ανωοθυλακιορρηξία ή διάφορες διαταραχές ορμονών και ωορρηξίας.
- Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια.
- Ενδομητρίωση.
- Προβλήματα παραγωγής ή λειτουργίας του σπέρματος (ανδρική υπογονιμότητα).
- Ανεξήγητη στειρότητα.
- Γενετικές διαταραχές.
- Διατήρηση της γονιμότητας για καρκίνο ή άλλες παθήσεις υγείας.